Савол: Қайси кишининг оғиз суви нажас ҳисобланади?
Жавоб: Ўликнинг оғиз суви нажас ҳисобланади. Бу ҳукм «Баҳрур-роиқ»да очиқ баён қилинган. Аммо ухлаётган кишининг оғиз суви покдир. «Жомеул музмарот»да: «Ухлаётган кишининг оғзидан суви оқиб кийимига тегса уни нопок қилмайди, чунки у покдир. Бу сувнинг қориндан келгани ё оғиздан келгани ҳам баробар покдир. Чунки оғиздан чиқадиган сув балғамдан пайдо бўлади. Шунга кўра, у олдин қандай бўлса, ўшандай пок бўлади. Шунга фатво берилган. «Кубро»да шундай келган.

Савол: Қайси тўнғиз пок ҳисобланади?
Жавоб: Денгиз тўнғизи покдир. У каби барча денгиз ҳайвонлари ҳам покдир(Яъни, денгиз ҳайвонлари пок, аммо улар ичидан баликдан бошқасини ейиш ҳалол эмас). Бу ҳукм «Қуня»да «Шарҳу Қудурий»дан ва «Фатаво Абул Фазл Кирмоний»дан нақл қилинган.
Савол: Қайси маний пок ҳисобланади?
Жавоб: Инсондан, ит ва тўнғиздан бошқа ҳайвонларнинг манийси пок ҳисобланади. Бунда уларнинг гўшти ейиладиган ё ейилмайдиган бўлишининг фарқи йўқ. Ит ва тўнғизнинг манийси нажас эканига барча уламолар иттифоқ қилганлар. Мана шу энг тўғри ҳукмдир. Баъзи уламолар: «Барча ҳайвонларнинг манийси нажас ҳисобланади», деганлар. Баъзи уламолар: «Гўшти ейиладиган ҳайвонларнинг манийси пок бўлади, бошқалариники эса нажас бўлади», деганлар. Жунфурий раҳматуллоҳи алайҳ «Ҳидоя»нинг ҳошиясида шундай деган.
Савол: Қайси ҳайвоннинг терлаган тери нажас ҳисобланади?
Жавоб: Ахлат ейдиган сигирнинг терлаган тери нажас қисобланади. «Жомеур-румуз»да шундай келган. Бу ҳақи-даги ҳукмлар унда батафсил келган.
Савол: Қандай инсон нажас ҳисобланади?
Жавоб: Кофир майит нажас ҳисобланади. «Баҳрур-роиқ»да шундай келган.
Савол: Бадандаги қайси намлик нажас ҳисобланади?
Жавоб: Имом Абу Юсуф ва имом Муҳаммад раҳматуллоҳи алайҳларнинг ҳукмларига кўра, ташқи фарждаги намлик нажас ҳисобланади. Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг ҳукмларига кўра, у ҳам бадандаги бошқа намликлар сингари пок ҳисобланади. «Дуррул мухтор»да шундай келган.
Савол: Қандай инсоннинг сўлаги нажас ҳисобланади?
Жавоб: Хамр1 (маст қилувчи ичимлик) ичган кимсанинг пчган пайтдаги сўлаги нажас ҳисобланади. Аммо сўлагини уч марта ютса, Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ наздларида унинг оғзи пок бўлади. Чунки у зотнинг наздларида суюқ нарса покланиши учун унга ташқаридан пок нарса куйиш шарт эмас. «Мажмаул анҳур»да шундай келган.

Абдулҳай Лакҳнавийнинг
"Нафъул муфтий" асари таржимаси ва изоҳлари